Lezingen in de Martinikerk op 17 juni 2023 vanaf 11.15 uur
Anders dan anders.
Op zaterdag 17 juni verzorgt de Vereniging Vrienden Martinikerk (VVM) drie lezingen. Er is dus niet één lezing, maar er zijn drie lezingen. Iedereen kan gratis en al naar gelang de belangstelling één lezing, twee lezingen, of alle drie lezingen bijwonen.
Na afloop van de algemene ledenvergadering van de Vereniging Vrienden Martinikerk worden in het schip van de Martinikerk drie voordrachten van ongeveer een half uur gehouden, met als thema:
‘Van alle markten thuis’:
- Jasper Huis in ’t Veld, archeoloog bij RAAP Archeologisch adviesbureau, vertelt over de resultaten van de archeologische opgravingen aan de Grote Markt-oostzijde, waar nu de Nieuwe Markt ligt en het Forum staat.
(11.15 – 11.45 uur)
- Gert Kortekaas, gemeentelijk archeoloog, vertelt over de opgravingen die nu plaatsvinden op de Grote Markt en die aansluiten bij eerder onderzoek onder de Martinikerk, het Martinikerkhof en de rest van de binnenstad.
(12.00 – 12.30 uur)
- Bert Tuin, historicus en archeoloog bij ArcheoInzicht, vertelt over de oorsprong van de Vismarkt.
(12.45-13.15 uur)
De ingang van de kerk is aan de Sint Jansstraat t/o Het Feithhuis.
Sint Martinusconcert 2022
Het jaarlijke Sint Martinusconcert is weer gehouden in de Martinikerk. Via onderstaande kunt u het nog eens terugkijken.
Opname Sint Martinusconcert 2022
Tijdens de Sint Martinusdagen werden o.a. een lampionnenwedstrijd en een Sint Martinusconcert georganiseerd door de Koninklijke Vereniging voor Volksvermaken en de Vereniging Vrienden Martinikerk
Tijdens het concert werd een verhaal verteld door Frank Belt, begeleid door Eeuwe Zijlstra op het grote orgel van de Martinikerk te Groningen.
Het Groninger Kinder- en Jeugdkoor zong een viertal liedjes, begeleid door Mirna Westra-Faber op de vleugel.
Tot slot werd de uitslag van de Lampionnenwedstrijd bekendgemaakt.
Van Yesse naar Sint Jan
Ruim 800 jaar geleden bezochten de monnik Caesarius en zijn abt Hendricus vanuit het cisterciënzerklooster te Heisterbach (Duitsland) diverse kloosters in Noord-Duitsland en Noord-Nederland. Caesarius hoorde op die visitatiereis in de kloosters van talrijke wonderen, die hij opschreef in een boek Dialogus Miraculorum. Dat boek is bewaard gebleven. Zodoende weten wij dat hij in 1220 in het klooster Yesse (tussen Groningen en Haren) hoorde van een belangrijk relikwie, namelijk de arm van Johannes de Doper, in de Martinikerk te Groningen. Over dit verhaal gaf Bart Flikkema een lezing op de jaarvergadering van de VVM in 2018 (zie Miniatuur 2018-2). Toen ontstond het plan om het bezoek van Caesarius aan de Martinikerk in 1220 groots te gedenken in 2020. Helaas is dit door de corona-pandemie vertraagd, maar nu heeft dit evenement toch plaatsgevonden op 28, 29 en 30 april 2022. Lees het volledige verslag van Jan Visser in Miniatuur 2022-2.
3D in de Martinikerk
De afgelopen jaren is er gewerkt aan het in 3D realiseren van kerk en toren; een samenwerking tussen de Stichting Martini Beiaard Groningen (SMBG) en de Vereniging Vrienden Martinikerk. Voor de toren wordt verwezen naar de website van de SMBG.
Het in kaart brengen van de Martinikerk is gebeurd om de kerk als toeristische trekpleister aantrekkelijker te maken. De toelichting bij de secco’s, schilderingen, afbeeldingen etc. wordt gegeven in het Nederlands, Duits en Engels. De VVM hoopt zo de vrijwilligers te ondersteunen bij hun activiteiten voor de kerk. De bezoeker van de kerk komt zo niet alleen meer te weten over de geschiedenis en de cultuur, maar ook beter te zien wat voor schoons is aangebracht op de gewelven en muren. Iedere smartphone is hiervoor geschikt. Het vervolg vind je in de kerk.
Stadszegel
In de eerste vitrine aan de noordkant vind je een oude waszegel met de afbeelding van de romaanse kerk uit 1245. Het gaat om een zegel van de stad Groningen, de Martinikerk was toen het stadswapen van de stad Groningen, gedrukt in zwarte was. Deze is origineel en uit de 13e of 14e eeuw. Het hing destijds aan officiële brieven en documenten om de authenticiteit aan te tonen. Tot in de Napoleontische tijd was het gewoon een waszegel aan een belangrijk document te bevestigen. Na 1809 volstond een handtekening.
Sint Martinusconcert 2021
Gelukkig mocht het jaarlijke Sint Martinusconcert weer gehouden worden met bezoekers in de Martinikerk. Via onderstaande kunt u het nog eens terugkijken.
Opname Sint Martinusconcert 2021
Medewerking werd verleend door Eeuwe Zijlstra op het orgel, Maurits Bunt op het Martinicarillon, koor en orkest van de Groningse Schoolvereniging o.l.v. Marcel den Os, Redmer Alma als Sint Martinus en Jan Derksen namens de VVM. Film en geluid zijn verzorgd door Willem Hoiting, waarvoor onze hartelijke dank.
Het Sint Martinusconcert wordt jaarlijks georganiseerd door de Stichting Martini Beiaard Groningen en de Vereniging Vrienden Martinikerk.
Opschrift boven ingang Boter- en Broodhuisje
Op het vroegere Boter- en Broodhuisje stond een tekst boven de ingang die bij de restauratie van de kerk en herbouw van het huidige Boter- en Broodhuisje niet opnieuw is aangebracht. Ter gelegenheid van de promotie van drs. G.F. Hooijer is deze tekst opnieuw aangebracht. Via onderstaande kunt u een filmpje van Willem Hoiting bekijken hierover:
Boter & Broodhuisje Martinikerk
Voor meer informatie zie Miniatuur 2019-3.
Verrijking en verfraaiing van het interieur
Al vele jaren is het een belangrijk doel van de VVM om met de contributies van de leden de kerk te verfraaien en mede in stand te houden. Dat gebeurt door het laten restaureren van onderdelen van de inventaris van de kerk, zoals de staande klokken in de kerk en de Librije.
Aan de herinrichting van de kerk en de aanschaf van nieuwe stoelen is door de VVM een bijdrage gegeven.
In 2015 is een noodzakelijke reparatie van het hoofdorgel uitgevoerd waaraan de VVM eveneens heeft bijgedragen.
De VVM heeft zich er destijds voor ingespannen om de epitaaf van Wessel Gansfort aan de zuidkant van het orgel, die er zeer vervallen uitzag, op te laten knappen. Dank zij bijdragen van een aantal fondsen ziet de epitaaf er weer fraai uit, een beroemde Groninger waardig.
De vitrines in de kooromgang, betaald door de VVM, laten elementen uit de bouwgeschiedenis van de kerk zien.
Op 12 juli 2017 bij het 35-jarig bestaan van de vereniging, zijn de lancetramen in het zuiderdwarsschip voorzien van glas-in-loodramen gemaakt door de glazenier Peter Broekhuizen. Hierin zijn Rudolf Agricola en Wessel Gansfort verwerkt en in het middelste raam het oude wapen van de stad Groningen met de eenkoppige adelaar.
Hieronder de ramen met de afbeeldingen van Wessel Gansfort, Rudolf Agricola en het stadswapen met dank aan Hans Mulder die ze ter beschikking stelde. (Fotografie © Hans Mulder)
Het proces van de totstandkoming van de ramen is door Willem Hoiting gefilmd:
https://www.youtube.com/watch?v=y4r_2XbnH10
Op dezelfde dag hebben de beenderen van Wessel Gansfort die bij de restauratie van de kerk verwijderd waren, weer een plek gekregen in de Martinikerk vóór de grafsteen in de muur en vlak bij de aan hem gewijde epitaaf aan de zuidwestzijde in het schip. Ze zijn nu zichtbaar door een glasplaat die erover is aangebracht.
Fotografie © Hans Mulder
Een derde cadeau aan de kerk en ook op 12 juli gepresenteerd, is een 3D-scan van de kerk en toren gemaakt door een groep studenten Bouwkunde van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden onder begeleiding van medewerkers van landmeetkundig bureau Bureau Geomaat. Opdrachtgevers waren de VVM en Stichting Martini Beiaard Groningen.
De 3D-laserscanner brengt miljarden punten in beeld waarbij vanaf elke standplaats een ”hoge resolutie 360 graden foto” wordt gemaakt. Het resultaat is een enorme wolk van gekleurde meetpunten die het monument in ongekend detail beschrijven. Dat is niet alleen prachtig voor bezoekers die niet over de gewelven en door de toren kunnen lopen, maar ook voor bouwkundige aanpassingen in kerk en toren. Niet eerder zijn een toren en kerk zo uitvoerig gescand.
De scan vormt de basis voor een virtueel en mogelijk interactief 3D-model van het historische complex, uitgewerkt door de betrokken studenten van de NHL.
Straks kan iedereen die dat wil, de kerk en toren bezichtigen en verkennen vanaf een scherm.
Via de website van de Stichting Martini Beiaard Groningen kunt u de 3d scan bewonderen. De link is www.martinicarillon.nl en dan kiest u voor 3d Virtual Tour.
De nieuwste aanwinsten voor de kerk zijn informatieborden in het hoogkoor, bij de ramen aan de zuidzijde, het epitaaf van Wessel Gansfort en het hoofdorgel (zie de afbeelding hieronder).
Bevorderen van de belangstelling voor de kerk
Sint Maarten of Martinus naar wie kerk en toren zijn genoemd en die op 11 november wordt herdacht, is in de beleving van veel mensen vooral een kinderfeest. Kinderen gaan met hun lampion langs huizen en vooral winkels om snoep, fruit en soms geld op te halen. Met het organiseren van het orgelconcert in de lunchpauze werd het dank zij de VVM ook een cultureel feest.
In 2015 is daar een dimensie aan toegevoegd met een “ganzenmaaltijd” voor dak- en thuislozen op 10 november in de kerk in samenwerking met andere organisaties in de stad. De naam houdt verband met het verhaal dat Martinus zich had verstopt in het ganzenhok om niet als bisschop te worden gekozen. De waakzame ganzen verraadden hem door hun gegak.
Samen met de Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken Groningen die de wedstrijd voor de mooiste lampion van voederbieten organiseert, de Raad van Kerken met een vesper en veel anderen met het evenement rond de arme kant van Groningen, Sint Martinus Pronkjewailn, proberen wij de Martinikerk op 10 en 11 november in het centrum van de belangstelling te plaatsen. Geven en delen past helemaal bij de daad van Sint Martinus waaraan hij zijn roem te danken heeft, niet alleen in Groningen maar in veel plaatsen en landen.
Vanaf 2017 organiseerden wij samen met de eerder genoemde organisaties allerlei activiteiten rondom Sint Martinus.
Sint Martinus begint met het uitdelen van voederbieten zodat de kinderen daar een mooie lampion van kunnen maken en het liefst de mooiste van allemaal. Hieronder foto's van het uitdelen van voederbieten door de voorzitter van de VVM aan een bestuurslid van de VVM en haar kinderen. De foto's zijn gemaakt door fotograaf Stef Steneker die ze ons ter beschikking stelde.
De Stichting Martini Beiaard Groningen en het carillon van de Martinitoren.
De Martinitoren, voltooid in 1482, vormt het hart van de stad Groningen. Deze middeleeuwse toren herbergt al sinds de 16e eeuw een beiaard of carillon. Het huidige carillon werd gegoten door de befaamde klokkengieters Hemony in 1662/1663. In 1984 werd het klokkenspel gerestaureerd en uitgebreid met 18 klokken door de Kon. Klokkengieterij Eijsbouts te Asten. Het carillon bestaat nu uit 52 klokken waaronder een drietal zware basklokken, die ook in het gelui van de 13 in de toren aanwezige luidklokken meedoen.
De Stichting Martini Beiaard Groningen verzorgt de muzikale exploitatie van het Hemony-carillon in de Martinitoren en stelt zich tot doel om dit unieke instrument bij tal van gelegenheden te laten klinken. Naast de vaste wekelijkse bespelingen, waarop ingegaan kan worden op de actualiteiten van het moment, kunnen dit bespelingen op nationale en lokale feestdagen zijn zoals Koningsdag, Kerst en 28 augustus.
De stichting geeft demonstraties op een democarillon, organiseert internationale concoursen, congressen en symposia. Zij geeft beiaardboeken uit en verleent beiaardcomposities. Zij betrekt de jeugd bij de beiaard opdat ook zij beseft wat de beiaardcultuur inhoudt. De beiaardcultuur is in 2015 geplaatst op de lijst van het Nationaal Cultureel Erfgoed.
De stichting presenteert zich bij bijzondere gebeurtenissen zoals de Open Torendag, de Open Monumentendag en de Dag van de Groninger Geschiedenis en poogt dan “vrienden van de beiaard” te werven.
De Vrienden en de Stichting Martini Beiaard werken samen om muziek binnen en buiten de kerk te laten horen, in het bijzonder op 11 november.
Met dank aan Peter Broekhuizen, de glazenier van de glas-in-loodramen aan de zuidzijde van de kerk, kunnen wij een loodzegel in drie kleurvarianten aanbieden voor € 10 per stuk. Hierop staat de Martinikerk afgebeeld zoals die er in ongeveer 1245 heeft uitgezien en jarenlang als stadszegel is gebruikt. Verkrijgbaar bij het secretariaat in de Martinikerk of via het e-mailadres
Behalve met Miniatuur proberen wij zo mogelijk met anderen, publicaties te laten verschijnen die de kennis van en over de kerk vergroten en daarmee de belangstelling voor de kerk als monument bevorderen.
Promotie binnen en buiten de Martinikerk
De VVM presenteert zich op Open Monumentendag in de Martinikerk en op de Dag van de Groninger Geschiedenis op de informatiemarkt in de Groninger Archieven.
Activiteiten
